یکشنبه 16دی ماه 1403 دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز، میزبان پیش نشست"هویت ملی ایرانیان و تغییرات سبک زندگی" با سخنرانی خانم دکتر فروزنده جعفرزاده‌پور مدیر گروه جوانان و مناسبات نسلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و با حضور جمعی از اعضای هیئت علمی و دانشجویان بود.

دکتر جعفرزاده در ابتدا ضمن بیان حدیث"انسان‌ها به عصر و زمان خود شبیه‌تر هستند تا به پدرانشان" از امام علی علیه‌السلام به ویژگی‌های هویت ملی ایرانیان اشاره کردند. ایشان هویت ایرانی را چند لایه‌معرفی نمود و سپس به توضیح هویت از منظر شهید مطهری (ایرانیت و اسلامیت)، دکتر سروش (ایرانی، اسلامی، تجدد)، و فرهنگ رجایی (اسلام، ایران، تجدد، سنت) پرداختند.

در ادامه با جمع بندی دیدگاه های مذکور در لایه‌های هویتی هویت ایرانی، هویت اسلامی، هویت مدرن، هویت ملی ایرانیان درباره چگونگی ارتباط بین لایه‌های هویتی ایرانیان اذعان نمودند که تقویت هر کدام از لایه‌ها منجر به تقویت هویت ایرانی خواهد شد. به گفته دکتر جعفر زاده هویت در جوامع سنتی با نظام طبقاتی آن‌ها مرتبط است و در جوامع مدرن به طبقه اجتماعی فرد، چگونگی مصرف و گذران فراغت، مصرف فرهنگی، مدیریت فرهنگ و ... مربوط می باشد.

به گفته ایشان، مفهوم سبک زندگی به آن بخشی از زندگی اطلاق می‌شود که عملا تحقق یافته و انتخاب آزادانه رفتارها و فعالیت‌ها می‌باشد، و رفتارهای اجباری شامل آن نمی‌شود. ظهور و بروز باورهای افراد سبک زندگی است مانند الگوی تغذیه مسلمانان.

سبک زندگی در شاخه‌های مختلف علوم مطلب بعدی جلسه بود که پزشکی مقدم بر دیگر علوم است؛ زیرا الگوی تغذیه، بیماری‌ها از قبیل فشار خون، سرطان و ... مهم‌ترین سازنده سبک زندگی است. پس از آن، روانشناسی با مباحثی چون مدیریت هیجان، هوش هیجانی و ...؛ و جامعه‌شناسی با مصارف اقتصادی و فراغتی و ... در مرتبه بعد جا گرفتند. اهمیت سبک زندگی به لحاظ نشان دادن ابعاد مختلف زندگی بشر، حائز اهمیت معرفی شد.

سپس بیان شد که دنیای مدرن، دنیای نمایش است به همین دلیل، افراد برندهای معروف و گران را انتخاب می‌کنند. سبک زندگی شامل الگوی مصرف و قدرتی که از آن کسب می‌شود، می‌باشد. وسایل، شیوه گذران فراغت یا نوع پوشش که نشان از تمول فرد می‌دهند، سبک زندگی هستند. سبک زندگی حتی در اسناد بالادستی مورد توجه و تاکید است؛ از جمله: در سخنرانی‌های رهبر انقلاب از سال 91 تا کنون، در سند برنامه ششم و هفتم، در سیاست‌های کلان برنامه هفتم، در قوانین دائمی برنامه توسعه بند پ ماده 37 که دولت را مکلف به تدوین سند جامع سبک زندگی اسلامی ایرانی نموده است. اما لازم است، ابتدا باید سبک زندگی ایرانیان شناسایی شود بعد برنامه‌ریزی گردد.

در ادامه از رسانه به عنوان یکی از مهم‌ترین معرف‌های سبک زندگی یاد شد که در چرخة نمایش محصول، ایجاد علاقه، ایجاد تقاضا، و مصرف کالا نه به عنوان نیاز بلکه بنا به عادت، سبک زندگی را تغییر می‌دهد. به گفته دکتر جعفرزاده مهم‌ترین شاخص سبک زندگی، مصرف است که به ترتیب: شامل فرهنگی/فراغتی، مدیریت بدن، مادی/اقتصادی، الگوی مصرف غذا، پوشاک و لباس، دینداری، و کیفیت تعاملات می‌باشد. سبک زندگی از نگاه اسلام نیز، الگوی تغذیه، فراغت، پوشش، تعاملات و از همه مهم‌تر اخلاق معرفی شد.

پس از آن، به ورود جمعیت جوان به عرصه عمل اجتماعی و شاخص شدن فردگرایی اشاره شد و این که فردگرایی نسل جوان، حاصل تربیت نسل میانی کنونی است. در روند افزایش فردگرایی بین 53 کشور، وضعیت متوسطی برای کشور بیان شد که از نوع غیراجتماعی خودخواهانه می‌باشد. عدم وجود تعامل و روحیه جمعی از شاخص‌های فردگرایی کنونی ایرانیان است.

در انتها، با وجود فردگرایی کنونی به چگونگی نهادینه شدن سبک زندگی ایرانی اسلامی در جامعه پرداخته شد که تنها راه آن توجه به اخلاق است؛ چراکه شیوه‌های سلبی و محدود کردن، پیامدهایی دارد که بدترین آن ضعیف کردن انسجام اجتماعی جامعه است.

پس از پایان سخنرانی خانم دکتر جعفرزاده، جلسه با پرسش و پاسخ میان دانشجویان و اساتید حاضر در جلسه به پایان رسید.